Osmanlı devlet ve siyaset adamı, Talat Paşa 1874 yılında doğdu. İttihat ve
Terakki Fırkası önderlerindendi. 1917-18 arasında sadrazamlık yaptı.
İlköğrenimini Vize'de, ortaöğrenimini Edirne Askeri Rüştiyesi'nde tamamladı.
Edirne Posta ve Telgraf İdaresinde katip olarak çalışmaya başladı. Genç yaşta Jön
Türk hareketine ilgi duydu ve İttihat ve Terakki Cemiyeti Edirne Şubesi'ne üye oldu.
Meşveret Gazetesi ile cemiyet bildirilerinin dağıtımını üstlendi. Bu
çalışmalarından ötürü kovuşturmaya uğrayarak 1895'te tutuklandı. 1903'te Selanik
Telgraf İdaresi başkatipliğine getirildi.
II. Meşrutiyet'in ilanı sırasında önemli görevler üstlenen Talat Bey, 1908'de
İttihat ve Terakki'den Edirne Mebusu seçildi. Meclis-i Mebusanın birinci reis vekili
oldu. 1909'da İngiltere'ye giden mebuslar heyetinin başkanlığını üstlendi. İttihat
ve Terakki'nin en etkili yöneticisi oldu. 1908 kongresinde seçildiği Merkez-i Umumide,
Vekil-i Umumiliğe getirildi. (1912)
Balkan Savaşları (1912-13) sırasında, bölgedeki karışıklıkları önlemek
amacıyla Doğu Anadolu'daki Ermenileri topluca göç ettirdi. Bu uygulama nedeniyle Batı
kamuoyunda "soykırım yapmak"la suçlandı ve "bir numaralı Ermeni
düşmanı" ilan edildi. Said Halim Paşa 1917'de görevinden ayrılınca vezirlik
verilerek sadrazamlığa getirildi. Gene aynı dönemde İttihat ve Terakki Fırkası'nın
Reis-i Umumiliğini üstlendi. Savaşın Almanya ve müttefiklerinin yenilgisiyle
sonuçlanacağının anlaşılması ve Almanya'nın İtilaf Devletleri'nden ateşkes
istemesi üzerine, Talat Paşa hükümeti de istifa etti.(Ekim 1918) Yeni kurulan Ahmed
İzzet Paşa hükümeti savaşı sona erdiren Mondros Mütarekesini (30 Ekim 1918)
imzalarken, İttihat ve Terakki Fırkası da 1 Kasım 1918'de son kongresini yaptı. Talat
Paşa bu kongrede yaptığı konuşmasında savaşa nasıl girildiğini ve savaş
sırasındaki gelişmeleri anlattı ve siyasetten çekildiğini açıkladı. Daha sonra
Ahmed İzzet Paşa'ya bıraktığı mektupta, millete karşı hesap vermek üzere geri
geleceğini, gerekirse mahkemeye de çıkacağını bildirerek Almanya'ya gitti.
15 Mart 1921'de bir Ermeni tarafından Berlin'de öldürüldü ve Berlin'deki Türk
Mezarlığına gömüldü. 1943'te kemikleri İstanbul'a getirilerek Şişli'de
Hürriyet-i Ebediye tepesinde toprağa verildi. Talat Paşa'nın Meşrutiyet ve I. Dünya
Savaşı yıllarını ele alan anıları ölümünden sonra "Talat Paşa'nın
Hatıraları"(1958), "Talat Paşa'nın Anıları" (1986, 1990) adı
altında yayımlandı.
|
 |